Schaken is een spel van alle tijden en voor alle leeftijden. Uit de rijke schaakgeschiedenis komen veel prachtige partijen schaak, leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze week:
De desillusie eind 1937: Aljechin “helaas” toch weer Wereldkampioen
Het jaar 1937 was een bewogen schaakjaar: de Olympiade en het FIDE-Congres in Stockholm en de WK-match tussen Euwe en Aljechin. In het boek 60 jaar Hoogovens schaaktoernooi, door Lex Jongsma en Alexander Münninghoff, 1998, staat een interessant verhaal over de schaakgebeurtenissen in 1937, vlak voorafgaand aan het 1e Hoogovensschaaktoernooi in 1938.
Het belangrijkste thema in Stockholm was hoe het verder moest met het wereldkampioenschap. Daarover waren nog geen regels en dus moest de FIDE-president dit thema in goede banen zien te leiden. Door groot onbegrip tussen Leider en Leden mislukte dit volkomen. Er ontstond een sfeer van chaos en vijandigheid en een roep om President Rueb eruit te gooien. De FIDE is in 1924 opgericht en de eerste President (van 1924-1949) was de Nederlandse mede-oprichter dr. Alexander Rueb. Een deftige advocaat en in alles het tegenovergestelde van het onrustige, informele schaakvolkje, wars ook van ordelijk vergaderceremonieel. De NSB (nu KNSB) had zijn gedelegeerde naar het Congres gestuurd met twee punten. Het eerste was om het AVRO-toernooi in 1938 te laten spelen onder auspiciën van de FIDE als kandidatentoernooi en het tweede was om de winnaar het recht te geven om de wereldkampioen (winnaar Euwe-Aljéchin 1937) uit te dagen. Het FIDE-bestuur raadde dit voorstel af vanwege een eigen voorstel: Capablanca zou de FIDE-uitdager moeten worden. Maar het Congres rebelleerde tegen alles, want achtte een match Capablanca – Aljechin uitgesloten, en dat Aljechin van Euwe zou verliezen, dat was toch ook niet voor 100% zeker, ook al dachten velen toen dat de rol van Aljechin uitgespeeld was nadat die de toernooien van Margate en Kemeri had “verloren”, en die als “herstellende drinkebroer” zeker niet meer zijn oude niveau zou halen. De belangrijkste toernooiresultaten van Aljechin in 1937 waren namelijk:
Hastings: 1. Aljechin met 8 uit 9, mede door winst op Fine. Zijn eerste zorg was toen Max Euwe, maar het was niet zijn enige zorg, want de oude schaakwereld was al een beetje aan het inzakken door de opkomst van ijzersterke jongelui, zoals Keres, Fine, Flohr en ook Botwinnik.
Margate: 1. Fine en Keres, 7,5 uit 9; 3. Aljechin 6. Aljechin verloor van beiden.
Kemeri: 1. Salo Flohr, 12 uit 17 vóór 4 en 5. Aljechin en Keres met 11,5.
Er kwam een nieuwe naam: Salo Flohr, maar waarom Paul Keres dan niet (?) en waarom Botwinnik niet (?), maar dit werd weggelachen, want de USSR was nog geen FIDE-lid! Ten slotte eindigde het Congres in opperste verwarring na een meerpuntig compromisvoorstel van WK Max Euwe, dat dus nogal ingewikkeld was maar waarin ook de winnaar van het AVRO-toernooi 1938 een rol zou spelen…
De andere belangrijke schaakresultaten in 1937 waren:
Stockholm Olympiade: 1. VS; 2. Hongarije; 3. Polen. Salo Landau (NL) viel na zijn elfde zet tegen de Belg Dunkelblum in slaap en aanvaardde onmiddellijk de remise nadat Dunkelblum hem had gewekt.
Wenen, Semmerung, hotel Panhaus op bergtop, een droomtoernooi van acht van de sterkste spelers ter wereld: 1.Keres 9 uit 14, 2. Fine 8, 3. Reshevsky 7,5, 4. Capablanca 7,5, 5. Flohr 7.
WK eind 1937: Vervolgens wint Aljechin eind 1937 ondanks alles toch van Euwe. Euwe kon zich niet goed op de match concentreren vanwege een overvolle agenda en Aljechin “voerde de strijd van zijn leven” in psychisch en fysiek toch weer alleszins puike conditie.
Zo eindigde 1937 in een gigantische desillusie: Aljechin helaas weer WK, en ja hoor, onmiddellijk daarna verklaarde hij niet tegen Capablanca te zullen spelen noch tegen Keres!
| Na c5 | Na Txf6 |
 |
 |
Aljechin – Euwe 1-0 (3-3) WK match 1937, 6e partij. Het eerste zestal zetten “sloeg Euwe met blindheid” en Aljechin was weer tactisch heel sterk, er volgt nu nog bxc5 Lxc5; Td5 en 1-0 want Euwe kan verder materiaalverlies niet meer voorkomen. En Aljechin won toen drie partijen op rij.
Keres – Aljechin 1-0. Margate 1937.
In Margate verloor Aljechin liefst drie partijen wat voedsel gaf aan de gedachte dat Aljechin niet meer de oude was en dat enkele jongere schakers als Paul Keres hem gingen overvleugelen. The1 Db4 (een blunder, na Te6 is er nog weinig aan de hand); Dxd7+ en 1-0.
Door: Bram Doeves, SV Botwinnik, 
Bekijk hier alle schaakcolumns: www.zoetermeeractief.nl/sport/schaakrubriek
