Schaken is een spel van alle tijden en voor alle leeftijden. Uit de rijke schaakgeschiedenis komen veel prachtige partijen schaak, leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze week over:
Donner: een hele klomp goud in Venetië
De erelijst van Jan Hein Donner is uitgebreider dan u vermoedelijk denkt. Want wie verwacht zo’n fraaie lijst nou van de grappenmaker die Donner was. In een bijtend-sarcastische stijl wist hij alles beter, tot controversiële thema’s toe. Wie nooit door Donner was beledigd, die telde niet echt mee, schreven Tim Krabbé & Max Pam in hun boek “De Koning” waarin veel van Donner’s schrijfwerk bewaard is gebleven voor het nageslacht. Kan zo iemand ook nog uitzonderlijk goed schaken? Nou, Donner in ieder geval wel, hierna volgen de jaren en de toernooien van zijn eerste plaatsen: 1950: Hoogovenstoernooi; 1954, 1957 en 1958: NK, 1958: Hoogovenstoernooi; 1960: Madrid; 1963: Hoogovenstoernooi; 1965: IBM-toernooi en 1967 Venetië-toernooi. Toch zag de schaakwereld Donner nooit als de grote favoriet voor de eerste plaats. Want zie wat er in 1958 en ook in 1967 gebeurde. In 1958 wonnen dr. Max Euwe en Donner het toen zwaar bezette Hoogovenstoernooi met 5,5 uit 9, wat vooral als een verrassende “come-back” van de “oude” Euwe werd gezien. En alleen Euwe werd toen op het Erepodium geroepen ten overstaan van de Hoogovensdirectie voor de uitreiking van de eerste prijs. De grote man kreeg een ovatie en de beker. Donner zat gewoon in de zaal, men was hem vergeten! Hij stond op en sprak luid: “ik heb ook meegespeeld, mijnheer de directeur”. En pas toen kwamen de rekenwonders van het toernooi erachter dat Donner ook op de eerste plaats was geëindigd! Echter, de FIDE was Donner niet vergeten en goedgezind. Eigenlijk had hij 6 pt moeten halen bij de Hoogovens voor een grootmeester-resultaat, maar alles bij elkaar genomen achtte de FIDE Donner toch grootmeesterlijk genoeg om hem de grootmeester-titel in 1958 toe te kennen! Maar Venetië spande de kroon. Wereldkampioen Petrosjan deed daar mee, en zou ongetwijfeld vast en zeker eerste worden. En zijn grootste fan in Venetië, tevens de burgemeester van Venetië, liet een duur gouden voorwerp maken als eerste prijs. Maar Donner was vreselijk op dreef in Venetië, scoorde 11 pt: +9=4-0, voor Petrosjan (10 pt: +7=6-0) en Evans, ook 10 pt (en verlies tegen Donner, remise tegen Petrosjan). Iedereen kwaad, de burgemeester, die zijn mooie cadeau in de verkeerde handen zag vallen, Petrosjan, die zijn cadeau misliep, en Donner die kwaad voor de tv verklaarde dat hij dat goud zou verkopen voor mitrailleurs voor Vietnam en niet voor medicijnen. Met als vervelend effect voor Donner dat hij op staande voet werd ontslagen als rubriekschrijver van Elsevier (onder meer naar Berry Withuis, Schakend Nederland, 89/1).
| 1.Na Le2 | 2. Na b5 |
 |
 |
1.Aleksander Matanovic – Jan Hein Donner 0-1. Hoogovens Beverwijk 1958. Deze winst van Donner was cruciaal voor de eindstand waarin Donner met Euwe met 5,5 pt gedeeld eerste werden en Matanovic met 5 pt gedeeld derde werd. Donner speelt nu de prachtige stille zet Pe4 en 0-1!! Want er zijn nu meerdere dreigingen waartegen wit geen goede zet meer heeft.
2. Jan Hein Donner – Nikola Karaklajic 1-0. IBM Amsterdam 1965. Donner werd ongeslagen eerste met 6,5/9 vóór Bruno Parma met 6/9 en Laszlo Szabo met 5,5/9. Na een grillig verloop heeft Donner een fraaie en winnende pionnenformatie opgebouwd en hij speelt nu Lg4!, bxa4; f6+ Kf8; Kg6 en 1-0.
Door: Bram Doeves, SV Botwinnik
Bekijk hier alle schaakcolumns: www.zoetermeeractief.nl/sport/schaakrubriek
