Schaak: mat! Schaken in de jaren 50 uit de 3 Leidse kranten

Schaken is een spel van alle tijden en voor alle leeftijden. Uit de rijke schaakgeschiedenis komen veel prachtige partijen schaak, leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze week over: Schaken in de jaren 50 uit de 3 Leidse kranten

Minder lokale berichtgeving en minder schakers

Het geschetste beeld is naar aanleiding van onderzoek van de 3 Leidse kranten (Leidsch Dagblad – LD, Leidsche Courant - LC, Nieuwe Leidsche Courant – NLC) in 1952, 1955, 1958 en 1959.

Bijna elke dag stond er begin jaren 50 wel lokaal schaaknieuws in op zijn minst één van de drie kranten. Het ging vooral om namen in uitslagen en standen van clubschakers van clubs in Leiden en Omstreken. Maar toen al waren er geen notaties meer van partijen, zoals “vroeger”. En tegen het eind van de jaren 50 was ook het “gewone” clubnieuws behoorlijk verschraald. Maar ook het aantal clubschakers nam in deze periode af, na nog een forse toename in het begin. Dat bleek uit de jaarvergaderingen van de Leidse Schaakbond (LSB). In de jaarverslagen van 1955 en 1958 werd niet meer ingegaan op aantallen leden, clubs, teams. Er stond wel een groot verslag van het 30-jarige LSB-jubileumtoernooi in 1958 in het LD maar ook toen werd er geen inzicht meer gegeven in aantallen, en dat is een veeg teken. Er was weer meer informatie in 1959.

(*) 1 promotieklasse, 1 eerste, 2 tweede en 4 derde klassen.

In 1959 bestond de promotieklasse niet meer en er waren nog slechts drie derde klassen. In de jaarvergadering van de LSB van 1959 erkende voorzitter Venema het dalende aantal clubschakers. Als vermoedelijke oorzaken noemde hij de invloed van de TV en het uitblijven van successen van Nederlandse topspelers. Overigens waren er wel oplevingen. Zo was de belangstelling voor het PK LSB in 1958 verheugend toegenomen van 30 schakers in 1957 tot 42 in 1958. Eind augustus wordt ook in het NLC de gedachte van een teruglopend animo voor schaken uitgesproken, maar dat gold niet voor het “druivenschaaktoernooi” in Naaldwijk, waaraan maar liefst 244 schakers deelnamen, 100 meer dan in het voorafgaande jaar, maar dat toernooi werd dan ook opgeluisterd door het bezoek van de beeldschone “Druivenprinses” op de slotdag! Heel bijzonder waren in de jaren 50 de “massakampen” van Leiden (Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Voorschoten) tegen de Omstreken, in 1950 won Omstreken met 25,5-24,5; in 1951 en 1952 won Leiden met 34,5-24,5 en 29,5-22,5. Maar ook voor deze wedstrijd verminderde de animo en in 1957 was de laatste wedstrijd. In 1958 werd in plaats van de massakamp een snelschaaktoernooi georganiseerd door twee jubilarissen: de LSB en Philidor.

Het uitblijven van successen van Nederlandse topspelers in de jaren 50

De Nederlandse schaakwereld was natuurlijk erg verwend met de grote successen van oud-wereldkampioen Max Euwe in de jaren 30 en 40, maar in de jaren 50 werden die zo langzamerhand minder en een echte opvolger was er nog niet; al kwam Jan Hein Donner daarvoor het meest in aanmerking, want begin oktober 1959 benoemde de wereldschaakbond (FIDE) op zijn jaarlijkse Congres 3 spelers tot internationaal grootmeester, waaronder Jan Hein Donner; op dat moment nog slechts de tweede Nederlandse schaker die deze titel verkreeg. Ongetwijfeld mede op basis van de prachtige gedeelde derde plaats in het zonetoernooi van Wageningen 1957

Na Dc6	Na Tb4?

Jan Hein Donner – Octavio Troianescu 1-0. Zonetoernooi Wageningen 1957. Het LD en de LC beperkten de aandacht voor dit toernooi tot uitslagen en standen, maar de NLC schreef hierover grote stukken en was heel lovend over de soms meesterlijke verrichtingen, zoals in deze partij, van Jan Hein Donner die samen met Bent Larsen beslag legde op een voortreffelijke 3e plaats met 12,5 uit 17, na Laszlo Szabo (13,5) en Fridrik Olafsson (13). Donner wint meesterlijk: Txb7 Pf5; Ld5 Dc2; Tc1 De2 (?: Fritz doet hier Dxb2!); Lxf7+ Kh8; Lf6+ en 1-0.

Jan Hein Donner – Bent Larsen 1-0. Zonetoernooi Wageningen 1957. Fantastisch was natuurlijk ook de zege op zijn naaste concurrent Bent Larsen die na een dubieuze zet door Donner werd weggeveegd: Tg7+ Kf8; Txh7 Lb7; Tf1+ Ke8; Tf8+ Kd7 en Lf6+! En 1-0.

Door: Bram Doeves (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., SV Botwinnik op donderdagavond bij SV Botwinnik, 2B-Home)

Bekijk hier alle schaakcolumns: www.zoetermeeractief.nl/sport/schaakrubriek