Bram Doeves belicht voor u elke week een mooie bridge- of dampartij. Interessante stellingen, een leuke puzzel om over na te denken of een verslag van een goed gespeelde wedstrijd.
De zet die brult van stilte
Op schaakclub Botwinnik was er laatst een discussie op de website over de stille zet, en daarbij doken nog twee begrippen op: dwangzet (forcing) en oppositie. Al deze algemene of gewone of niet-specifieke termen komen ook bij dammen voor en zijn daar redelijk van elkaar afgescheiden. Verder heeft schaakgrootmeester Jan Hein Donner iets interessants aan de beschrijving van ‘stille zet’ toegevoegd, want het is een zet ‘die brult van stilte’. Hiermee geeft hij niet aan wat een stille zet is (dit was namelijk zo ongeveer wel bekend), maar hij onderscheidt een stille zet hiermee wel van de aangrenzende begrippen (bij schaken simpele oppositie en simpele pionwinst).
In het ‘klassieke’ damboek van Keller zijn aardige voorbeelden te vinden van de drie begrippen. De stille zet is een zet die materiaalwinst voorbereidt, omdat de tegenstander op de volgende zet geen goed verweer heeft. Overigens komt bij dammen een stille zet in de praktijk weinig voor, want meestal kan de tegenpartij nog wel verdediging vinden tegen een aanvallende zet. In deze en volgende rubrieken volgen enkele voorbeelden van stille zet, oppositie, en forcing, met een tweetal complexe eindspelstudies als uitsmijter.
| 1.Wazew | 2. Nu 41-37? |
 |
 |
Een dambord bevat 50 velden, en is meestal niet zichtbaar genummerd. De nummers zijn van belang voor de notatie van een partij of ook van een stand. De nummering gaat van veld 1 linksboven, van links naar rechts naar 50 rechtsonder. Een streep in de notatie is een zet, een kruis een slag.
1. De beroemdste stille zet, van auteur J. Haring, 1935. Wazew: deze term komt bij studies voor en betekent wit aan zet en wint. Elke dammer met enige damkennis heeft deze stand wel eens gezien. Na 28-23!! heeft zwart niet een typisch gedwongen tegenzet, maar alle tegenzetten leveren verlies op, zoals: a. 8-13?; 23-19 14x34; 39x17. b. 18-22?; 23-18 12x34; 39x10. c. 24-30?; 29-24 30x28 (meerslag); 33x2, steeds +w (+w: wit wint nu of later).
2. Eric Conrad – Bram Doeves 0-2. Raes Maastricht - Samen Sterk 8-12, 2012. Stille zet. Zelf heb ik in bijna 50 jaar dammen slechts eenmaal gewonnen met een aardige stille zet. Het opbouwen van een winnende vork (schijven op de velden 9, 13, 18 en 19 vormen een ‘vork’) in dia 2 duurt een zet te lang, maar na 41-37?, in hevige tijdnood gespeeld, zit er iets anders in de stand, de stille zet 11-17!, die het winnende 18-22 voorbereidt, want de witte voorpost 28 is tegen die actie niet meer te verdedigen. Zetten als 49-43 of 40-35 in plaats 41-37 waren wel effectieve verdedigingen geweest.
Bram Doeves (
U vindt alle denksportrubrieken hier terug: Denksport
