Bram Doeves belicht voor u elke week een mooie bridge- of dampartij. Interessante stellingen, een leuke puzzel om over na te denken of een verslag van een goed gespeelde wedstrijd. Deze week: Het duo Bornemann-Chiland 1941.
Volgens mijn inmiddels overleden oom kwam één van mijn voorvaderen halverwege de 19e eeuw uit Hannover, hij heette Börnemann. Daardoor ben ik nog Luthers gedoopt, zoals zoveel Nederlanders met Duitse voorouders. Hier in Nederland zitten de Börnemanns vooral in Amsterdam. In 1852 vertoefden er 2155 vreemdelingen in Amsterdam, en de twee grootste groepen kwamen uit Pruisen (474) en het naburige Hannover (302) (Leo Lucassen, website vijfeeuwenmigratie). De emigratiegolf uit Pruisen en Hannover was vooral veroorzaakt door economische problemen, zoals werkloosheid en slechte oogsten. Maar ook verlieten velen deze Duitse gebieden om oorlog en militaire dienst te ontlopen. Dat laatste lijkt vreemd, want de bekende Frans-Duitse oorlog, uitgelokt door Bismarck, was van 1870, maar had een lange voorgeschiedenis (Bart Stol, website historischnieuwsblad). Frankrijk was altijd al een eenheidsstaat geweest met een toen bijna onoverwinnelijk beroepsleger. Duitsland was een samenraapsel van koninkrijkjes en prinsdommen, waar echter voorafgaand aan de oorlog, in en om Pruisen de militaire dienst werd ingevoerd. En in 1866 versloeg 'Pruisen' onverwacht zijn grote Duitse broer Oostenrijk-Hongarije op basis van “virulent patriottisme en ijzeren discipline”. In september 1870 verbaasden de Duitse 'amateurs' opnieuw Europa. Dankzij hun geoliede oorlogsmachine versloegen ze in zes weken het Franse beroepsleger. Het Duitse 'samenraapsel' raakte sindsdien uiteindelijk omgesmeed tot de machtige eenheidsstaat Duitsland. En voorvader Börnemann was dus of economische vluchteling of een 'assimilerende' Jood (en voor de buitenwereld Luthers) die al medio 19e eeuw op zoek was naar een tolerantere sfeer in grootsteden als Amsterdam, Parijs, Londen dan die sfeer van 'patriottisme en discipline' welke in Duitsland omstreeks 1850 al bezig was te ontstaan. Het verhaal gaat dat rijkere Joden vaak gekleed waren in onopvallende tweedehands jassen met daarin hun hele vermogen in diamanten ingenaaid, meteen klaar om bij het steeds weer oplaaiende antisemitisme weer een stuk verder op te schuiven bij het beloofde land vandaan. En zo kom ik op het boek waaruit ik vandaag een compositie heb gehaald: Le jeu de dames, par Henri Chiland, Paris, S. Bornemann, 1941. Helaas staat er over uitgever Bornemann heel weinig in het boek, eigenlijk alleen zijn adres in 1941: 15, Rue de Tournon, Paris. Over Henri Chiland is ons iets meer bekend. Zo deed hij mee aan het roemruchte WK 1948, glansrijk gewonnen door Piet Roozenburg, waarin Chiland eindigde op de negende plaats met 15 uit 20.
| 1. Na 14-19? | 2. Na 1-7? | 3. Wit aan zet |
 |
 |
 |
Een dambord bevat 50 velden, en is meestal niet zichtbaar genummerd. De nummers zijn van belang voor de notatie van een partij of ook van een stand. De nummering gaat van veld 1 linksboven, van links naar rechts naar 50 rechtsonder. Een streep in de notatie is een zet, een kruis een slag. “Dampuzzels” is bedoeld voor het breedst mogelijke gezelschap van puzzelaars.
1.Henri Chiland – Henk Laros 2-0. Yalta 1961. Er zitten ruim 100 partijen van Henri in Turbo Dambase van Klaas Bor over de periode 1946-1964, vooral partijen uit de damkampioenschappen van Frankrijk, maar hier wint Henri van Henk in Yalta: 38-32! 27x47; 29-24 47x20; 25x1, +.
2. Henri Chiland – Raoul Delhom, Kampioenschap van Frankrijk 1962. Niet zo’n moeilijke, maar wel een echte coup Napoleon: 29-23! 18x29; 27-22 17x37; 38-32 37x28; 26-21 16x27; 31x4, +.
3. Coup gradué, boek Henri Chiland. Het is een leerboek voor damliefhebbers van 'alle sterkten' met 184 oefendiagrammen, zoals de volgende miniatuur, die 'gevorderde' dammers snel zullen oplossen. Die doorgebroken schijf op 44 staat daar toch niet zo veilig als het lijkt: 23-18! 14x34; 32-27 21x23; 18x49 en wit wint door dubbele oppositie, +.
Bram Doeves (
U vindt alle denksportrubrieken hier terug: Denksport
