Schaken is een spel van alle tijden en voor alle leeftijden. Uit de rijke schaakgeschiedenis komen veel prachtige partijen schaak, leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze week :
Leo Nardus, our man in Havanna?
Het gaat een beetje over Havanna, maar nu eens niet over Jan Hein Donner en zijn schaaktoernooien aldaar, maar over wat er zijdelings in het boek Our man in Havanna van Graham Greene staat. Daarin gaat het immers ook over een spelletje checkers, waarin de 12x12 pionnen evenveel flesjes zijn met daarin een vrolijk gekleurde sterke drank, die na slaan in één teug geleegd worden. Het effect van een voorsprong van drie pionnen is dan rampzalig. In plaats van een gemakkelijke winst wordt het lallend afzien voor de topper, en zijn tegenstander in verloren positie wint ten slotte op zijn sloffen, want die kan veel beter tegen sterke drank. Hier moest ik aan denken toen ik dat verhaal las, van Tim Krabbé natuurlijk, over Leonardus Salomonson, die zijn naam gemakshalve veranderde in Leo Nardus, een kleurrijk en veelzijdig avonturier. Voor zijn paleisje in Parijs stond een levensgroot beeld van hemzelf als schermer - hij had bij de Olympische Spelen van 1912 in Stockholm brons gewonnen als lid van de Nederlandse schermploeg. Maar bovenal zat hij in de kunst, als handelaar en als verzamelaar en heel erg vermoedelijk ook als vervalser, want hij werd de “man van vijftig miljoen”. En daarvan sponsorde hij ook schakers, zoals de toptoernooischaker Frank Marshall, van wie hij in 1910 bovendien een wedstrijd in verloren positie won! Het zal mij derhalve niet verbazen als Marshall liefhebber was van Franse wijn, een te schielijke dronk over zich had, en dat aan die onverwachte winst van Nardus een heel dure en koppige fles wijn ten grondslag heeft gelegen. En Jan Timman dan die in verloren positie won van Bruno Carlier? Daarmee was niets ongewoons aan de hand, het effect was immers precies omgekeerd, de betere schaker die uiteindelijk toch won van de zwakkere schaker. Want: "... zelfvertrouwen en sterke zenuwen zijn in het schaakspel belangrijker dan grootse ideeën.Dáárom was Lasker groter dan Tarrasch en Capablanca groter dan Nimzowitsch." aldus J.H. Donner in De Koning.
|
Na Pf8 |
Na Pg6 |
 |
 |
Leo Nardus – Frank Marshall 1-0, Parijs 1910. Marshall staat ruimschoots gewonnen, maar doet twee kreupele zetten op rij en verliest nog: Txd4! exd4 (? g6 is veel beter); Te8! g6 (? Lf5 is veel beter); en Dh7# 1-0.
Bruno Carlier (2200) – Jan Timman (2600) 0-1, NK Leeuwarden 1980. Dit NK werd een eclatante overwinning van Jan Timman met 9,0 uit 13 en zes schakers gedeeld tweede met 7,5 pt. Debutant Bruno Carlier werd allerlaatst met slechts 1,5 pt, de voorlaatste had 5 pt. Bruno heeft daarna ook nooit meer aan een NK meegedaan, maar bereikte in 2006 een bepaald niet alledaagse rating van 2464 en zijn carrière is dan ook opgesierd met vele successen, zoals onder veel meer vier keer eerste in het Guernsey Open (in 83, 84, 86 en 87). Maar, het heeft er alle schijn van dat Bruno in 1980 nog niet toe was aan “de hoge school” van het schaken. Een andere uitleg is natuurlijk dat Bruno er na dit trieste verlies al in de vierde ronde zijn illusie van een droomtoernooi geheel kwijt was en de rest van het toernooi ver beneden zijn normale vorm speelde. De eindstand van het NK 1980 had er wellicht toch iets anders uitgezien als Bruno Carlier in die vierde ronde zijn gewonnen positie had geëffectueerd en dan op 2 uit 4 was gekomen: Ld5!! is winnend – wat “iedereen” in de zaal zag behalve Bruno - maar hij deed h3?? e2; Dd2 De5; Kf2 h4; gxh4 Df6+ en 0-1.
Door: Bram Doeves, SV Botwinnik, 
Bekijk hier alle schaakcolumns: www.zoetermeeractief.nl/sport/schaakrubriek
