Het is zomer. En wat voor een zomer: stralend weer, iedereen trekt er op uit of is op vakantie. De straten zijn leeg, politici zijn met reces, verenigingen hebben de deuren gesloten. We zitten er dus middenin: ‘de komkommertijd’.
Komkommertijd is een aanduiding voor de rustige zomerperiode, waarin er weinig nieuws is, waarin weinig vergaderd wordt of zaken worden gedaan. Maar waar komt het begrip vandaan?
Allereerst zou de uitdrukking te maken hebben met het kweken van komkommers. Tijdens het komkommerseizoen, wat vroeger altijd alleen in de zomer was, was het voor kwekers een drukke tijd. Terwijl veel Nederlanders onderuit aan het water lagen en veel bedrijven op halve kracht draaiden, liepen de komkommertelers hun benen onder het lijf uit. In de zomermaanden groeit de komkommer immers het hardst en is sprake van een arbeidsintensieve oogst. Dat terwijl het in veel andere (vak-)gebieden en ook voor de media juist rustig is in de zomer en er gebrek is aan nieuws en activiteiten. Kort gezegd, komkommertijd.
Zurebommentijd
Waar het woord ‘komkommertijd’ precies vandaan komt, is niet helemaal te zeggen. Volgens sommigen is het een vertaling van het Engelse ‘cucumber time’, dat al in 1700 in de zomermaanden door kleermakers werd gebruikt. Hiermee werd het seizoen aangeduid waarin ze weinig werk hadden en daarom goedkope komkommer moesten eten omdat ze iets anders niet konden betalen. Niemand kent daar echter nu nog het woord ‘cucumber time’.
Taalkundigen achten het waarschijnlijker dat komkommertijd in de 18e eeuw al afstamt van het Duitse Sauregurkenzeit (zurebommentijd), waarmee een tijd werd aangeduid waarin er weinig levensmiddelen verkrijgbaar waren, behalve de in het zuur ingelegde (geconserveerde) voorraad.
In het Nederlandse taalgebied is komkommertijd voor het eerst opgetekend in 1787. Op 14 juli 1787 schrijft het Rotterdamse Patriottenblad Het Saturdags Kroegpraatje, in een tweespraak tussen Piet en Kees: “Is er van de week ook wat nieuws van de groote Heeren uit Den Haag?’’, vraagt Piet. “Neen’’, antwoordt Kees, “maar je mot denken, het is, regtevoort [momenteel], in de komkommertyd, en dan staat alles zoo wat stil’’.
Vanaf halverwege de negentiende eeuw wordt het woord in het Nederlandse taalgebied volop gebruikt; zo had de schrijver Multatuli het over het midden van de zomer als het "hartje van den komkommertyd". Het woord komkommertijd is niet voorbehouden aan de Nederlandse taal alleen. Varianten van komkommertijd komen in diverse andere talen voor. In België werd deze tijd vroeger ook wel aangeduid als ‘Plattebonentijd’.
In Noorwegen en Denemarken spreekt men wel van ‘agurk(e)tid’, terwijl de Duitser rept over ‘Sauregurkenzeit’, (zurebommentijd) en de Pool over ‘sezon ogórkowy’, (komkommerseizoen).
Vrijwel iedere taal heeft wel een woord voor deze karige zomertijd: ‘la morte-saison (Frans), ‘the dull season’ of ‘the silly season’ (Engels) en ‘the big gooseberry time’ (kruisbessenseizoen, Amerikaans). De Zweden hebben het over ‘nyhetstorka’, (nieuwsdroogte) en de Duitsers over ‘Sommerloch’, (zomergat). Woorden die zelf al een duidelijk negatieve lading hebben.
Maar in alle talen wordt er dus een periode geduid, waarin weinig te beleven valt, op het gebied van oogst of anderszins.
Jouw kennis van komkommers
Wat weet jij eigenlijk van komkommers? Waarschijnlijk eet je er wel eens één in een salade, maar daar zal het waarschijnlijk wel bij blijven. Omdat het komkommertijd is, is dit een mooi moment om je kennis over komkommers een beetje op te vijzelen.
De komkommer is afkomstig van de Cucumis Sativus. Dit is de botanische naam van de plantensoort van de komkommer. De komkommer werd voor het eerst gegeten circa 3000 jaar geleden in India. Vanuit Griekenland is de komkommer vervolgens verder over Europa verspreid.
Komkommers worden tegenwoordig voornamelijk geteeld in kassen. Daar duurt het ongeveer 3 weken voordat de bloemen uitgroeien tot rijpe komkommers. Aan een plant kunnen soms wel 40 tot 50 komkommers zitten. In 2013 is in Brazilië het record gevestigd voor de zwaarste komkommer ooit namelijk liefst 40 kilo. De maker Antônio Carlos Jr. heeft er vervolgens een heerlijke salade van gemaakt.
Sommige mensen schillen een komkommer voordat ze hem opeten. Dat is eigenlijk zonde, want in de schil zitten veel vezels die goed zijn voor je spijsvertering. Afgespoeld onder de kraan kun je hem gewoon met schil eten. Bewaar een komkommer nooit in de koelkast. Hierdoor gaat de stevigheid verloren en smaakt hij ook minder lekker.
Een komkommer bestaat voor 80% uit water en is daarom ook een prima gezonde en caloriearme dorstlesser voor in de zomer. Even geen frisse adem, geen nood. Druk dan een schijfje komkommer 30 seconden tegen je gehemelte. Je doodt hiermee de bacteriën die de slechte adem veroorzaken. En komkommers die vroeg geplukt worden en vervolgens in azijn/zout bewaard, zijn uiteindelijk augurken. Lekker als caloriearm tussendoortje.
Een veelzijdig gewas dus die komkommer en daarmee eigenlijk onterecht dat een stille, wat saaie periode van het jaar, daar zijn naam aan ontleent.
Elke dag het Zoetermeerse nieuws in uw mailbox? Blijf op de hoogte van het laatste Zoetermeerse nieuws en meldt u aan voor onze nieuwsbrief!
