Van schilders en beeldhouwers tot keramisten en textielkunstenaars, Zoetermeer is een broedplaats voor creatieve geesten. Met deze rubriek wordt een platform geboden waarbij steeds een andere kunstenaar uit de kunstwereld van Zoetermeer voor het voetlicht wordt gebracht. Deze keer: Jan de Kleyn
Jan de Kleyn: tekenen en aquarel schilderen
Jan de Kleyn, een 84-jarige inwoner van Zoetermeer, heeft een levensverhaal dat zowel tragisch als inspirerend is. Geboren in Singkawang Borneo in voormalig Nederlands-Indië, kende zijn jeugd zware tijden. Hij overleefde een Japans concentratiekamp en een verschrikkelijke oorlog, ervaringen die diepe sporen achterlieten. “Van tekenen en schilderen had ik geen weet”, vertelt Jan bescheiden. In 1949, op 9-jarige leeftijd, arriveerde hij in Nederland en begon hij aan zijn schooltijd in Den Haag. Tot die tijd had hij nauwelijks onderwijs kunnen volgen. Maar tijdens zijn allereerste tekenles openbaarde zich een bijzonder talent. “Het bleek dat ik een aanleg had voor tekenen”, herinnert hij zich. “Op de lagere school en de HBS vulde ik mijn tijd met pentekeningen, en kreeg in alle klassen altijd negens of tienen voor het vak ‘handtekenen’. Het groeide mee.“ Wat begon als een ontdekking, werd een manier om zich te uiten en houvast te vinden in zijn verleden.
Militaire topcarrière
In 1960 stond Jan voor een bepalend moment: welke studie zou hem de beste toekomst bieden? Zijn droom om naar de kunstacademie te gaan werd door zijn ouders afgeraden. “Dat tekenen is allemaal prachtig, maar daar verdien je geen droog brood mee,” zei zijn vader. Dus koos Jan een andere weg en ging naar de Koninklijke Militaire Academie en begon aan een indrukwekkende 38-jarige carrière bij Defensie. Hij bekleedde hoge functies, waaronder Chef-Staf van de NAVO en plaatsvervangend commandant van de NAVO-landstrijdkrachten in Centraal-Europa. Zijn inzet en leiderschap bleven niet onopgemerkt. Jan beëindigde zijn loopbaan als Luitenant-generaal en werd onderscheiden met onder andere de Orde van de Nederlandse Leeuw, een van de hoogste civiele eerbewijzen.
Hoewel zijn werkzame leven weinig tijd liet voor creativiteit, liet Jan zijn passie voor tekenen en schilderen niet volledig los. “Waar mogelijk heb ik tussendoor toch tijd gevonden om te tekenen en schilderen”, deelt Jan. In die schaarse vrije momenten werkte hij aan pentekeningen, coulisses, boekillustraties, cartoons, folders én portretten.
Aangeboren talent
“Tekenen is voor mij aangeboren”, zegt Jan vol overtuiging “Daar doe je niets tegen als je dat krijgt.” Zijn grootvader was beeldhouwer en kunstenaar, en Jan vermoedt dat zijn creatieve aanleg daar vandaan komt. Toch was hij de enige in zijn gezin die kunstzinnige vaardigheden had. Zijn ouders en zusjes waren niet creatief, en ook zijn zoon heeft het talent niet meegekregen. Maar de kunstliefde leeft voort in de familie: een kleindochter studeert aan de tekenacademie in Arnhem en een ander kleinkind maakt prachtige dingen. Jan kijkt met trots naar de volgende generatie en grapt: “Het talent heeft een generatie overgeslagen.”
 |
 |
Van militaire carrière naar meester in aquarel
Na zijn pensioen in 1999 vond Jan eindelijk tijd voor zijn grote passie: schilderen. Hij schreef zich direct in voor een aquarelcursus bij CKC Zoetermeer, onder leiding van Lennie de Boer. Tot op de dag van vandaag volgt hij nog steeds elke vrijdagochtend les. Het resultaat? Een indrukwekkende collectie van honderden kleurrijke aquarellen en portretten. “Aquarel is het moeilijkst”, aldus Jan. “Het water doet dingen die je niet wilt. Het is een uitdagende techniek met vele mogelijkheden waarbij het de kunst is om het water het werk te laten doen en zo min mogelijk te willen sturen. Maar ik probeer alles zo precies mogelijk na te maken.”
 |
 |
Van realisme tot fantasie
Dieren, landschappen en historische taferelen: Jan brengt ze tot leven met zijn figuratieve teken- en schilderkunst. Een van zijn projecten? Een reeks pentekeningen die de geschiedenis van
Scheveningen vastleggen. Toch beperkt hij zich niet tot realistische weergaven. Geïnspireerd door de meester van optische illusies, Escher, speelt hij met fantasierijke, onmogelijke composities. De grootste uitdaging? Schaduw en licht exact weergeven.
Jan is een tekenaar in hart en ziel. Zijn werk begint steevast met een schets, waarna hij de details invult met kleur. De natuur en het buitenleven vormen zijn grootste inspiratiebronnen.
Expositie
Jan heeft na zijn pensionering weleens geëxposeerd in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en kerken. Zijn eerste expositie, Laat zien wat je kunt, vond plaats in 1997 in Meerzicht. In 2024 was hij nog onderdeel van Feest van de Geest, een evenement waar kunst en bezinning samenkomen. Momenteel is een schilderij van hem: Schip in Zee, te bewonderen in de gebedsruimte van de Evangelische Gemeente Parousia aan de Wattstraat. Naast exposeren vindt Jan het ook geweldig om zijn kennis door te geven. Zo geeft hij af en toe les aan kinderen. Tekenen en schilderen is zo een passie die hem veel plezier brengt en nieuwe generaties inspireert.
 |
 |
Hoewel Jan af en toe een kunstwerk verkoopt, heeft hij nog geen eigen website. “Mijn kleinzoon is ermee bezig, dus misschien binnenkort”, rondt Jan af. “Ik moet er weer eens achteraan.” Jan nomineert graag Dick van Swieten als een van de volgende in deze rubriek.
Foto’s: Copyrights kunstwerken Jan de Kleyn
Foto Jan: Christ van Gestel
Overzicht Kunstenaar in Beeld
Alle Zoetermeerse kunstenaars die in onze vaste rubriek: ‘Kunstenaar in Beeld’, aan bod zijn gekomen kunt u hier terugvinden: Overzicht Kunstenaars in beeld.
