De geschiedenis van Zoetermeer gaat duizend jaar terug in de tijd. In een reeks verhalen nemen wij u mee op reis door deze duizend jaar geschiedenis. Beginnende bij het ontstaan van het Zoetermeerse Meer en eindigend bij de bouw van Oosterheem. Deze keer: de Slag om Zoetermeer.
In de tweede helft van de zestiende eeuw was de Hollandse Opstand tegen het Spaanse gezag gaande. De dorpen Zoetermeer en Zegwaart kregen met deze opstand te maken in mei 1574. Bij het begin van het tweede beleg van Leiden. Om een aanval van de Geuzen af te kunnen slaan richtte de Spaanse legerleider Francisco de Valdez een drietal verdedigingslinies in ten zuiden van Leiden. Door hun strategische ligging maakten Zoetermeer en Zegwaart onderdeel uit van de buitenste linie en die liep dwars door het dorp, via de Voorweg en de Dorpsstraat.
Louis de Boisot, die al sinds juni 1573 admiraal van Zeeland was, werd dat ook van de Hollandse vloot en zou de aanval van de geuzen op de Spanjaarden gaan leiden. Vanuit Zeeland kwam hij in Rotterdam aan, van waaruit de aanval zou worden geopend, samen met zijn staf, 800 bootslieden, Zeeuwse matrozen en zeven grote schepen (kromstevens). Aan boord bevonden zich 100 stuks geschut van uiteenlopend kaliber. Verder werden er Walen en Fransen in nabijgelegen steden gelegerd zodat die meteen ingezet konden worden.
De aanval
In de avond van 10 september 1574 begon de aanval, voer men naar de Landscheiding en brak daar door heen. Vervolgens wilde Boisot met zijn mannen in één keer over de geïnundeerde polders bij Zoetermeer doorvaren naar het Zoetermeerse Meer. Van daar uit wilde hij de sprong maken naar Leiden. Maar onderweg stuitte hij op een door de Spanjaarden versterkte Voorweg. Een aantal Franse cavaleristen, zogeheten harquebusier, probeerden er door heen te breken. Dat gebeurde op de plek waar tegenwoordig het Panemapad de Voorweg kruist. Dit mislukte en de aftocht werd geblazen.
Twee dagen later bracht Pieter Wasteel een bezoek aan Boisot. Pieter was raadsheer van de prins van Oranje en hij had gehoord van de afgeslagen aanval. Hij had een drietal lokale gidsen meegenomen naar Boisot. Zij adviseerden hem om in een boog, tegen de klok in, om de twee dorpen heen te varen. Boisot volgde het advies op, liet de Voorweg onder vuur nemen als een afleidingsmanoeuvre en voer om de dorpen heen. Door een storm die op was gestoken, die een chaos veroorzaakte onder de Spanjaarden, liepen zij de kans mis om deze aanval af te slaan en kon Boisot met zijn mannen door de dijk van de Zegwaartseweg heen breken en daarmee ook door de verdedigingslinie.
Toen Valdez het bericht ontving dat de geuzen waren doorgebroken gaf hij het bevel om de buitenste verdedigingsring te verlaten en de Spaanse soldaten terug te trekken naar Zoeterwoude. Boisot bereikte het Noord-Aa en na gevechten met de Spanjaarden bij Zoeterwoude op 2 oktober werd Leiden op 3 oktober ontzet.
Als u meer wilt weten over dit verhaal, kijk dan ook op sachavanvlaardingen.wordpress.com.
Tekst: Sacha van Vlaardingen
Foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer; Historisch Genootschap Oud Soetermeer
