Schaken is een spel van alle tijden en voor alle leeftijden. Uit de rijke schaakgeschiedenis komen veel prachtige partijen schaak, leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze week over: Lasker op de radio in de Nederlandse taal
Oud-wereldkampioen Emanuel Lasker kwam graag met de trein naar Nederland met name om simultaans te geven en dan logeerde hij ook wel eens een paar dagen bij één van de organisatoren van het schaakevenement, wat hij dan tevens benutte om zich weer een beetje verder te bekwamen in de Nederlandse taal. Maar de trein spoorde toen nog niet zo goed. Vaak kwam hij te laat. Dàn had hij weer de aansluiting van de trein naar Den Haag in Utrecht gemist en snelde het telegram over de vertraging Lasker vooruit, dàn was het weer de hevige mist, waardoor zijn trein naar waar dan ook weer eens veel vertraging had opgelopen. Als Lasker dan eindelijk binnenkwam was al het opgestapelde leed alweer snel vergeten, want Lasker maakte ondanks alles tijdens het schaken in verbluffend ontspannen sfeer op ontwapenende wijze grapjes met “iedereen”. Zelfs al kwam het einde van zo’n verlate simultaan pas om half drie ’s nachts, er was niemand (nou, bijna niemand) opgestapt om maar niets te missen van die gezelligheid die het fenomeen Lasker omringde. Hij kwam zelfs zo vaak in Nederland, dat hij uiteindelijk ook behoorlijk goed kon voordragen in de Nederlandse taal! Daarover wilde dit stukje eigenlijk gaan. Op 20 april 1935 sprak oud-WK dr. Emanuel Lasker voor de VARA-microfoon over het schaken in de Sowjet-Unie. Hij hield zijn voordracht in het Nederlands en was zeer goed te verstaan, ook al bleken de Hollandse klinkers en vooral enkele medeklinkers lastige struikelblokken. Hij bevestigde de al eerder uitgesproken waarnemingen van dr. Max Euwe en dr. Alexander Aljechin over het schaken aldaar. Mede door staatssteun was er een snelle ontwikkeling van het schaken in de Sowjet-Unie tot stand gekomen en in 1935 telde dit land verbluffend veel schakers, inclusief schoolkinderen. Op het grote internationale toernooi in Moskou 1935 was ook al gebleken dat het Russische topschaak eveneens grote vorderingen had geboekt (zie dia 1).
| Na Tc1 | Na … Ld3? |
 |
 |
Victor Goglidze – Emanuel Lasker 0-1. Moskou 1935. Eindstand bovenaan 1. Michael Botwinnik 13 (uit 19); 2. Salo Flohr 13; 3. Emanuel Lasker 12,5. Td2!; en na Tc1c2 (?) Tcd8 gaat het paard verloren e4 of? Lxe2 en 0-1.
Emanuel Lasker – Grigory Levenfish 1-0. Moskou 1936. Een jaar later in een dubbelrondig toernooi ging het niet zo best meer met Lasker, want hij liep tegen 5 nederlagen aan en finishte slechts als zesde met 8 pt; eerste werd José Capablanca met 13,0 (uit 18) en tweede werd Michael Botwinnik met 12,0, maar Levenfish kon in zijn partij tegen Lasker na zijn foutzet en Txd3 onmiddellijk opgeven, want zwart heeft na Txd3 geen goede zet meer… Lasker zou hierna alleen nog in het internationale toernooi van Nottingham 1936 meespelen.
Bram Doeves (
