In deze serie belichten we spannende momenten uit de schaakgeschiedenis. Leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze rubriek in samenwerking met Bram Doeves is voor alle denksportliefhebbers uit Zoetermeer! Deze week: Geschiedenis NK Schaken. NK 1952: Euwe opnieuw kampioen, maar minder overtuigend
In de jaren vijftig werd het NK eens in de twee jaar georganiseerd. Het ESG (Enschedees Schaakgenootschap) vierde in 1951 zijn 40-jarig jubileum en mocht daarom van de KNSB het Nationale Schaakkampioenschap in Enschede organiseren. Het werd 1952 in het Parkhotel. In 1952 deden er 11 schakers mee aan het NK. Deze onevenheid, samen met het fenomeen van de afgebroken partijen, zorgde ervoor, dat de stand soms behoorlijk onoverzichtelijk was. Donner werd vooraf gezien als een geduchte concurrent voor Euwe, ook al had Donner tot dan toe nog niet echt voldaan aan de hoge verwachtingen en ook in 1952 kon Donner uiteindelijk nog steeds niet echt imponeren, al begon hij in 1952 wel met een winstpartij en eindigde hij met een mooie eindsprint. Ook Euwe begon het toernooi strijdlustig tegen Cortlever en toen die “een paard te lang op sterk water had staan” was zijn eerste punt binnen. In de eerste rondes waren vooral Kramer, Van Scheltinga en Van den Berg op dreef, en raakte Euwe enigszins op achter door een vrije ronde en twee remises. Maar in de zesde ronde behaalde Euwe een magistrale overwinning op naaste belager Kramer (zie eerste flits), had Van Scheltinga een vrije ronde, en nam Euwe de leiding. Na 8 rondes was de tussenstand: Euwe 6/7; Van Scheltinga 5,5/7 en Kramer 4,5/7. Van Scheltinga bleef dus goed volgen en zou dit NK als enige ongeslagen blijven! In deze achtste ronde begon de vermoeidheid bij enkele spelers op te spelen, en ook Euwe gebruikte in deze ronde veel tijd, ook al won hij wel. Echter, ook Van Scheltinga won opnieuw en bleef Euwe op de hielen zitten. In de tiende ronde deed zich een enorme sensatie voor: Euwe (de oudste) verloor van Bouwmeester (de jongste) die verdiend won. Ook Euwe klaagde in zijn eigen verslag in Het Vrije Volk dat de vermoeidheid ook hem parten begon te spelen. Dat kwam ook omdat Van Scheltinga sterk bleef volgen en daarom moest Euwe meer risico’s nemen dan in 1950 om te blijven winnen. Euwe had tot dan toe in de vele Nationale Kampioenschappen waaraan hij had meegedaan, slechts twee partijen verloren, Bouwmeester maakte daar drie partijen van! Van Scheltinga profiteerde echter niet optimaal van deze “misstap” van Euwe, want hij voegde twee remises aan zijn puntentotaal toe en bleef daardoor een halfje achter op Euwe, die in de laatste ronde met zwart tegen Van Scheltinga met wit dus aan een remise genoeg had. Het werd een spannende partij, waarin Van Scheltinga slechter kwam te staan, maar door een combinatie kwam juist Van Scheltinga een pion voor, maar met positionele compensatie voor Euwe, en zo werd het remise. Kramer wilde nog een poging doen om op de tweede plaats te komen, maar verloor in tijdnood van Van den Berg, en zakte toen nog af naar de vierde plaats, terwijl Donner na een krachtige eindsprint toch nog beslag wist te leggen op de derde plaats.
De eindstand van het NK schaken 1952:
1.Euwe 7,5/10; 2. Van Scheltinga 7; 3. Donner 6,5; 4. Kramer 6; 5/6. Barendregt en Bouwmeester 5,5; 7/8/9. Cortlever, Van den Berg en Stumpers 4; 10/11. Van Steenis en Vinken 2,5.
| Na Te2 | na Ke3 |
 |
 |
Euwe – Kramer 1-0. Enschede, NK 1952. Da8 staat daar door een spectaculaire opmars van de vrije a-pion van Euwe. Kramer had hier al verloren door tijdsoverschrijding, maar Euwe had het allemaal goed berekend: … Pxe2+; Kf1 Pc3 of?; Dxg6+ Kxg6; Dg8+ Kf5; Dg4#
Donner – Van Scheltinga 0-1. Enschede, NK 1952. Theo van Scheltinga eindigde op de tweede plaats, mede door een fraaie zege op Donner. De witte koning staat heel lastig en er volgden zetherhalingen voordat Theo uiteindelijk won, maar Fritz zou hier “gewoon” Pxf3 doen want als koning paard zou pakken, Kxf3, zou volgen: Txb3+; Tc3 Txc3+; Dxc3 Dxh3+; Kf2 Dxc3, enz.
Bram Doeves (
