In deze serie belichten we spannende momenten uit de schaakgeschiedenis. Leuk om na te spelen, maar altijd interessant om van te leren! Deze rubriek in samenwerking met Bram Doeves is voor alle denksportliefhebbers uit Zoetermeer! Deze week: Geschiedenis NK Schaken: NK 1954 Donner volgt Euwe op.
Het NK schaken 1954 werd gehouden in de kantine van het Hoofdbureau van Politie aan de Marnixstraat in Amsterdam. Alleen Donner boekte winst in de eerste ronde. Ook zijn tweede partij won Donner nadat hij zich koelbloedig verdedigde tegen een torenoffer van Van den Bosch en zodoende winnend materiaal vóór bleef. Ook Euwe won een vooruitgespeeld duel van Van Scheltinga door een promotiecombinatie (zie flits 1). Vervolgens speelden Donner en Euwe remise tegen elkaar. Aanvankelijk zat ook Van den Berg in de kopgroep maar door twee nederlagen op rij verdween hij naar de achterhoede. Euwe zette zijn partijen nog steeds goed op, maar de afwerking ging meer problemen geven dan voorheen. Na vijf ronden had hij al drie remises moeten toestaan, en ging Donner alleen aan de leiding met een halfje meer. En in de zesde ronde was er de enorme verrassing dat Cortlever van Euwe won. Cortlever speelde trouwens een prima toernooi en zou ongeslagen blijven evenals Donner. De stand halverwege, ofwel na de zesde ronde was 1. Donner 4,5; 2. Cortlever 4; 3 en 4. Euwe en Kramer 3,5. Het toernooi was daarna toch vooral een duel tussen Donner en Euwe, waarbij Donner het punt voorsprong verdedigde. Maar ook Cortlever bleef de beide toppers goed volgen. In de achtste ronde won Donner met een fraaie combinatie van Spanjaard (zie flits 2), terwijl ook Euwe van De Jong won. In de negende ronde schoot Euwe opnieuw een bok tegen Cramer, maar het werd nog remise. In de tiende en elfde ronde vielen er veel remises, men consolideerde de posities, waardoor Donner met een punt voorsprong kampioen werd. Donner had een verbluffend goed toernooi gespeeld, en was een waardig opvolger van Euwe. Anders dan Euwe speelde Donner veel sneller dan gebruikelijk, en bracht hij daarmee veel van zijn tegenstanders in tijdnood die dan in die fase fouten gingen maken waarvan Donner profiteerde. Euwe was intussen als 53-jarige verreweg de oudste van het toernooi, hij was van plan om met zijn enorme staat van dienst met schaakpensioen te gaan. Euwe was vanaf 1921 tot en met 1953 steeds kampioen van Nederland, met uitzondering van de jaren 1936-1937 toen hij het NK niet kon combineren met zijn verplichtingen als wereldkampioen, en Salo Landau het NK van die jaren won.
De eindstand van het NK schaken 1954:
1.Donner 8/11; 2/3. Euwe en Cortlever 7; 4/5/6. Kramer, Mühring en Spanjaard 6; 7/8. Van den Berg en Orbaan 5,5; 9. Van den Bosch 4,5; 10. Barendregt 4; 11. De Jong 3,5; 12. Van Scheltinga 3.
| Na … Dxe3 | na Pg5? |
 |
 |
Euwe – Van Scheltinga 1-0. NK 1954. De zwarte dame bezorgde Van Scheltinga door paard op e3 te slaan een stuk meer, maar wits d-pion blijkt gevaarlijker: Df5+ Kh8; d6 Tg7; d7 Pf2+; Dxf2! Dxf2; d8D+ en 1-0, want wit gaat in ieder geval een toren vóór komen: Tg8; Dxg8+ Kxg8; Txf2.
Spanjaard – Donner 0-1. NK 1954. Donner stond al beter, maar na deze zet combineert hij fraai naar de winst: … Le5+; Kd3 of? Lf5!; Ph7 Lxe4+; Kxe4 Lg7 en 0-1.
Bram Doeves (
