Iedere inwoner weet wel een aantal plassen te benoemen maar Zoetermeer heeft veel meer water dan je denkt. Zo is er de Zoetermeerse Plas (Noord-AA), de Noordhovense Plas, de Benthuizerplas , de Dobbe, de Nieuwe Driemanspolder, het Heemkanaal en de Plas van Poot. Maar kent u de Plas van Wiegel?
In twee artikelen: het verleden en het heden, wordt het verhaal achter de Plas van Wiegel beschreven.
Hoe zit het nu met de Plas van Wiegel?
De Plas van Wiegel is een ‘vergeten’ watergebied van ongeveer 10 meter diep met twee percelen, gelegen tussen de Zoetermeerse rijweg en de Roeleveenseweg. Zoetermeerders rijden al jaren langs de Plas als ze over de A12 richting Den Haag rijden. Mogelijk zonder te weten dat een deel van het daar gelegen watergebied de Plas van Wiegel wordt genoemd.
De Plas van Wiegel wordt omgeven door hoge bomen en is, net als de naastgelegen Roeleveense Plas, een zandafgraving geweest. Het zand is gebruikt voor het maken van een ongelijkvloerse kruising met de A12, op de plaats waar nu het Prins Clausplein ligt en andere delen van de A12.
De Plas van Wiegel is een stilte- en natuurgebied, op de rand van Zoetermeer, Den Haag en Nootdorp, en is 65.000 vierkante meter groot. Er zwemmen honderden karpers, snoeken en tientallen exotische steuren in de Plas van Wiegel. Een fraaie beuk en een treurwilg markeren de oevers, waar diverse, ook ‘beschermde’ (water)-vogels continu aan- en afvliegen. Er leven maar liefst vijf ijsvogels op de Plas van Wiegel, een uniek aantal op het totale Nederlandse ijsvogelbestand (100). Ook is er al eens het unieke woudaapje-vogeltje gesignaleerd. Rondom de Plas van Wiegel wemelt het van diverse soorten klein wild.
Aan de Plas van Wiegel stond tot 2012 een prachtig jachthuis met de naam: ‘De Plas’, maar deze is na 2012 volledig gestript en gemoderniseerd. Er staat nog wel een apart authentiek jachtopzienershuis aan de Plas van Wiegel. De twee percelen, de watervoorziening, de plas en het vogelbroedgebied zijn nog steeds particulier eigendom.
In het jachtopzienershuis woont nog steeds de familie Kleijn die hun hele leven lang al daar wonen en die de voormalige bewoners van het jachthuis ‘De Plas’: ‘oma en opa Wiegel’ mochten noemen. “Mijn vader was de jachttoezichthouder hier en werkte eigenlijk voor opa Wiegel. Zodoende wonen we hier in het jachtopzienerhuis”, vertelt Janet Kleijn. “Mijn ouders gingen heel goed met hen om. Mijn moeder ondersteunde de familie Wiegel en omdat ze geen kinderen hadden toen wij geboren werden, hebben ze gevraagd of ze onze ‘opa en oma’ mochten worden. Wij hadden zelf ook geen opa of oma meer”.
Vader Kleijn was ooit stroper, maar werd later de jachttoezichthouder rond de Plas en kwam als zodanig in dienst van de familie Wiegel. Een rol die Henk Kleijn later heeft overgenomen. “Mijn vader was als stroper best wel berucht en opa Wiegel vond het beter hem in dienst te hebben als jachttoezichthouder dan dat hij zijn velden leeg stroopte”, vertelt Henk Kleijn.
De geschiedenis van de Plas van Wiegel en de Villa Wiegel
Hiervoor moeten we terug naar 1946 en hebben we het over twee broers Wiegel uit een groot gezin van 15 kinderen. De oudere broer Willem Hendrikus die van 1892 tot 1965 leefde was jachtopziener en (eenden) kooiker en woonde jarenlang aan de Geul aan de rand van het vliegveld Ypenburg. In mei 1940 werd hij door de Duitse bezetters uit zijn huis gejaagd, maar keerde later weer terug. Toen de vliegbasis werd uitgebreid moest hij definitief het veld ruimen en vestigde hij zich in 1946 bij de eendenkooi in Delfgauw. Deze eendenkooi was sterk verwaarloosd en werd door hem volledig opgeknapt.
De eendenkooi bood aan zo’n 4000 eenden onderdak. Als rijksveldwachter en verwoed jager en visser hield Willem Wiegel zich ook intensief bezig met het milieu en bemoeide hij zich met de aanleg van nieuwe of verbetering van bestaande plassen in de hele randstad regio. Zo ook de Plas van Wiegel op de rand van Zoetermeer en Den Haag die eigendom was van zijn broer Piet Wiegel.
Willem’s jongere broer Pieter Hendrikus Wiegel leefde van 1905 tot 1990. Piet Wiegel was in zijn vrije tijd ook een fervent jager en een groot natuurliefhebber. Piet Wiegel had de plas in 1939 al gekocht van de Amsterdamse Ballast Maatschappij omdat hij er een mooi jachtgebied in zag en het verder wilde ontwikkelen. En zo werd de plas: ‘de Plas van Wiegel’.
Het gebied zag er toen anders uit dan nu, want er stond alleen maar een schuur op een schiereilandje in het water. Later heeft Piet Wiegel een groot stuk van de Plas van Wiegel laten droogleggen en in 1952 de villa ‘De Plas’ gebouwd met de ‘Plas van Wiegel’ achter het huis.
Toen Piet Wiegel de Plas had gekocht bombardeerde zijn broer Willem de Plas van Wiegel meteen tot een soort ‘natuurreservaat’, zodat de vele eenden in de regio een rustige plek hadden. Willem Wiegel was naast vader Kleijn een van de jachttoezichthouders in het gebied.
De eendenkooien in Delfgauw en bij de Plas van Wiegel werden al gauw de enige plekken in de Randstad waar het grote aantal eenden nog rust kon vinden.
Piet Wiegel trouwde in 1936 met Thilly Wiegel. Zij woonden eerst in de Merwedestraat in Den Haag boven hun eigen bedrijf. Piet had een patent op een door hem ontwikkelde kantelbare carburateur die geschikt was voor onder andere boomzaagmachines en op het eind was hij directeur van twee bedrijven met zo’n 150 medewerkers in dienst. Na het gereedkomen van de villa in 1952 betrokken zij samen de villa ‘De Plas’ aan de ‘Plas van Wiegel’.
De villa
“De villa ‘De Plas’ ademde altijd de specifieke sfeer uit die uitging van de jacht met allerlei jachtelementen. Op schilderijen, kussens, foto’s en zelfs de gebeeldhouwde schouw van de open haard met hazen en patrijzen, overal waar je keek, zag je jachttafereeltjes. Er stonden ook prachtige kasten met jachtgeweren. En dan niet te vergeten, het uitzicht op de aan de Plas van Wiegel grenzende tuin, waarin tientallen eenden, fazanten, ganzen en kippen en een enkel konijn ongestoord hun gang konden gaan”, benadrukt Janet. In die tijd waren er meer dan 600 eenden.
Piet Wiegel overleed in 1990 en toen elf jaar later ook Thilly Wiegel overleed ging de villa De Plas en de Plas van Wiegel over in de handen van een Stichting Plas van Wiegel. De familie Kleijn mocht blijven wonen in het jachtopzienerhuis.
In deel 2 van deze serie wordt wat meer op het heden ingegaan.
Foto’s:
1. Locatie Plas van Wiegel
2. Luchtfoto van de Plas van Wiegel
3. Foto Piet Wiegel 1905-1990
4. Foto van villa 'De Plas' voor renovatie
5. Zaak van Piet Wiegel in de Merwedestraat Den Haag
6. Thilly Wiegel voor de villa 'De Plas'
Tekst: Christ van Gestel
Elke dag het Zoetermeerse nieuws in uw mailbox? Blijf op de hoogte van het laatste Zoetermeerse nieuws en meldt u aan voor onze nieuwsbrief!
