Weet u wat de betekenis is van de straatnaam waar u woont? In Straat in Beeld gaan wij op zoek naar de betekenis achter het blauwe bordje bij u in de straat. Deze week is het de beurt aan de Mispelgaarde in Seghwaert.
 |
 |
Seghwaert is een wijk (wijknummers 23 ged, 24, 27) en voormalig dorp in Zoetermeer. Tot 1935 was het een zelfstandige gemeente, gespeld als Zegwaart of Zegwaard. Oud-Zegwaart beslaat een deel van het oude dorp (het gedeelte ten oosten van de Delfse- en Leidsewallen) en wat lintbebouwing langs de Zegwaartseweg, die de oostgrens van de huidige wijk markeert. De naam wordt op een ouderwetse manier geschreven: Seghwaert.
De Mispelgaarde ligt in wijk 23. De straat gaat aan de ene kant over in de Olijfgaarde en de Perengaarde. Aan de andere kant ligt de Dadelgaarde. Het woord Gaarde heeft meerdere betekenissen, maar het meest waarschijnlijke is dat het in dit geval iets betekent van ‘omheinde tuin’.
En dan de mispel, Mespilus Germanica. Deze struik is een heester (houtige plant, die zich onder de grond of net boven de grond al vertakt, dus zonder stam) uit de Rozenfamilie, net als de appel en de peer. Mespilus komt van het Griekse mesos (midden) en spilos (klip of steenmassa), waarschijnlijk omdat de 5 stenen (pitten) steenachtig zijn en met hun toppen uit het vruchtvlees steken. Germanica betekent 'Duits'. Verwilderde mispels kwamen in Duitsland veel voor in de bossen, waardoor men vroeger dacht dat de struik daar vandaan kwam.
Beschrijving
 |
 |
De mispel is een struik tot kleine boom van 1,5 tot 6 m. met dikviltige takken met doorns eraan. De bladeren zijn 5 tot 12 cm groot, langwerpig, omgekeerd-eirond en aan beide zijden zacht behaard. Ze zijn gaafrandig (zonder kartels) of bovenaan fijn gezaagd, spitsvormig, donkergroen en hebben een zeer korte steel. De witte (soms iets roze) bloemen zijn tweeslachtig (zowel mannelijk als vrouwelijk), alleenstaand, 2½ tot 4 cm groot, en hebben 40 meeldraden. De bloemstelen en kelk zijn zacht behaard. De mispel bloeit in mei. De bruine pitvruchten hebben grote kelklippen, zijn tweezaadlobbig (1 zaad bestaat uit 2 lobben) en hebben een diameter van 2 tot 3½ cm.
Geschiedenis
Het oorsprongsgebied van de mispel ligt rond de Zwarte en de Kaspische Zee; Zuidoost-Bulgarije is de westgrens. Drieduizend jaar geleden werd de mispel al in de omgeving van de Kaspische Zee (Noord-Iran) aangeplant. De vrucht kwam rond 700 v. Chr. naar Griekenland en rond 200 v. Chr. naar Rome. De mispel is door de Romeinen verder verspreid. Het was een zeer belangrijke vrucht tijdens het Romeinse Keizerrijk en de Middeleeuwen nog voor de introductie van andere fruitsoorten in West-Europa. Ze werd in de Middeleeuwen vooral in Frankrijk en Duitsland aangeplant en in de Nederlanden in kloostertuinen. De vrucht is veel minder algemeen dan vroeger, maar wint weer iets aan populariteit.
In Nederland is de struik nogal zeldzaam. Ze komt voor in Twente, in de Achterhoek, het oostelijk rivierengebied en in Zuid-Limburg. Verder zie je haar eigenlijk niet.
Gebruik en voedingswaarde
De mispel zit vol vitamine C en is goed voor de maag en voor de spijsvertering.
Er worden droge, kleine, harde, goudbruine vruchten gevormd, die in oktober rijp zijn, maar dan nog niet lekker, melig en wrang. Na de eerste nachtvorst worden ze zacht en bruin en dan kunnen ze na een poosje wel gegeten worden. Aanbevolen wordt om ze in oktober of november na een nachtvorst te plukken en ze met de bovenkant naar onderen twee tot drie weken te bewaren op een koele plaats. De vrucht wordt 'beurs', waarbij de kleur door een fermentatieproces verandert van groen/wit naar donkerbruin of oranje en de smaak zoet weeïg wordt. Ook is het mogelijk de vruchten enkele dagen in de diepvriezer te leggen, waarna ze gegeten kunnen worden. Voor sommigen is de gefermenteerde mispel een lekkernij. Het gezegde: "Zo rot als een mispel" slaat dus in feite op een lekkernij. Als de mispel zacht is, is hij maar een paar dagen houdbaar, omdat hij dan gemakkelijk kan gaan beschimmelen en echt gaan rotten. In Nederland zijn mispels af en toe te koop op markten en bij groentespeciaalzaken.
Zie voor een overzicht van alle straten: Straat in beeld
Tekst: Marije Ronteltap
Foto's: John Slotboom
