U heeft zich vast wel eens afgevraagd waar een straatnaam naar vernoemd is of wat de betekenis is. In onze vaste rubriek ‘Straat in beeld’, gaan we op zoek naar de betekenis achter de naam. Deze week een speciale straat, namelijk de Sint Nicolaasstraat in wijk Dorp.
Een keer per jaar wordt de Dorpsstraat speciaal voor de intocht van de Goedheiligman veranderd in de Sint Nicolaasstraat. Samen met de burgemeester van Zoetermeer werden tijdens de intocht op zaterdag 18 november 2023 de straatnaambordjes onthuld.
 |
 |
| De Sint Nicolaasstraat | Sinterklaas met burgemeester Bezuijen |
Sint Nicolaas
Sint-Nicolaas van Myra was een gelovige die leefde in de derde en vierde eeuw na Christus in Turkije, dat toen Klein-Azië heette. Volgens de legende is Sint-Nicolaas een kindervriend en was hij al tijdens zijn leven erg geliefd. Er bestaan meerdere ‘wonderverhalen’ over Sint Nicolaas, die later heilig verklaard werd. Zo is er een verhaal dat Sint Nicolaas geld of goud naar binnen gooide bij een arme man die de bruidsschat voor zijn drie dochters niet kon betalen. Dank zij het goud dat Sint Nicolaas naar binnen strooide konden de dochters trouwen en hoefden zij niet de prostitutie in. Ook is er een verhaal dat Sint Nicolaas drie kinderen gered heeft. De naamdag van Sint-Nicolaas is 6 december.
Oorspronkelijk werd Sint-Nicolaas alleen in het oosten van Europa vereerd. Pas in de dertiende eeuw werd op 6 december Sint-Nicolaas in West-Europa vereerd als beschermer van onder andere de huwbare jeugd, scholieren, kooplieden, zeelieden en reizigers. Op de dag voor de feestdag werd er uit de kinderen uit de stad een kinderbisschop gekozen met assistenten. Tot de dag van de 'Onnozele kinderen' op 28 december kreeg deze groep voedsel en geschenken, waaronder schoenen. De overige kinderen kregen geld en een vrije dag op 6 december om feest te kunnen vieren. Zo ontstond het Sinterklaasfeest.
De schoen zetten
Op 5 december 1427 werd door armere mensen voor het eerst de schoen gezet in de Utrechtse Sint-Nicolaaskerk. De rijken stopten wat in de schoenen op 5 december en een dag later op 6 december werd de opbrengst verdeeld onder de armen. Vanaf de zestiende eeuw zetten kinderen hun schoen thuis.
De schilder Jan Steen legde dit vast in het schilderij het Sint-Nicolaasfeest. Vaak kregen de kinderen naast een cadeautje snoepgoed in hun schoen, zoals pepernoten en speculaas. Wanneer je een zakje zout of een roe in je schoen vond, betekende dit dat je te oud was voor het Sinterklaasfeest.
Tot ver in de zestiende eeuw was de feestdag van Sint-Nicolaas een rooms-katholieke aangelegenheid. In die eeuw (na de reformatie) probeerden Nederlandse calvinisten het sinterklaasfeest af te schaffen. Het zou teveel heidense elementen bevatten. De pogingen slaagden niet. Het Sinterklaasfeest was ontzettend populair, uiteindelijk ook onder de protestantse bevolking in Nederland. Een en ander leidde wel tot een verbod toentertijd op het vieren van Sinterklaas. Het verbod op Sint-Nicolaas leidde tot een stiekeme viering, veilig verscholen in de huizen, op de avond van 5 december. Dat stiekeme gedoe groeide uit tot Pakjesavond.
Pakjesavond
Pakjesavond op 5 december werd na de Tweede Wereldoorlog steeds grootser doordat de welvaart in Nederland toenam. De schoen werd bovendien steeds vaker gezet. Sinterklaas transformeerde van een magische brenger tot een opa-achtige kindervriend. Daarnaast werd Sinterklaas ook meer een familiefeest in plaats van alleen een kinderfeest. Op pakjesavond worden Sinterklaas cadeaus vaak gepresenteerd met een gedicht van de Sint.
 |
 |
| Burgemeester Van Leeuwen en Sinterklaas, 1988 | Burgemeester Aptroot ontvangt Sinterklaas in 2014 |
Schoolmeester Jan Schenkman
Ons beeld van Sinterklaas als een ‘statige oude man’ (Sint) op een paard, vergezeld door een knecht (Piet), een stoomboot en een roe, hebben we te danken aan een schoolmeester, genaamd Jan Schenkman (1806-1863). Hij schreef in 1850 het boekje Sint Nikolaas en zijn knecht, waarin de meeste elementen die we nu kennen voorkomen. De stoomboot die uit Spanje komt, het schimmelpaard, alles komt uit de koker van Schenkman. Ook Piet doet in dit verhaal zijn intrede, al heette hij nog geen Zwarte Piet. Die naam duikt pas voor het eerst op in een prentenboek uit 1868.
Bronnen:
Https://isgechiedenis.nl
https://historiek.net/de-geschiedenis-van-sinterklaas/426/
https://www.quest.nl/maatschappij/cultuur/a29436998/sinterklaas-nederland-geschiedenis-feest/
Sinterklaas - Wikipedia
Portret van de heilige Nicolaas door Carlo Crivelli (1472)
Door Jan Steen - G. Jansoone, Publiek domein
Foto Sinterklaas met Bezuijen: Gerard van Warmerdam
Tekst: Christ van Gestel
Alle activiteiten met Sinterklaas vind je ook terug op de Sinterklaasagenda van Zoetermeer Actief: Sinterklaas-agenda
Kijk ook naar de miniserie 'Sint wil taart': https://www.zoetermeeractief.nl/nieuwshome/actueel/25863-sint-wil-taart-serie
