 |
 |
Buytenwegh De Leyens is een stadswijk in Zoetermeer, ten noorden van het oude dorp. De wijk bestaat uit twee onderling flink verschillende delen, Buytenwegh en De Leyens, gescheiden door de Zwaardslootseweg en het Binnenpark.
Beide delen zijn eigenlijk een wijk binnen een wijk. Bewoners wonen naar hun zeggen óf in Buytenwegh óf in De Leyens. Beide delen hebben ook een eigen winkelcentrum rond een eigen Randstadrail halte. Toch worden ze door de gemeente Zoetermeer vaak als één wijk gezien.
In Buytenwegh is het centrum sterk naar binnen gericht, met een eigen verkeersluw plein, in De Leyens vormt de oude Broekweg tegenwoordig een doorgaande fietsroute door het winkelcentrum en liggen de parkeerplaatsen aan weerszijden. Buytenwegh heeft een oppervlakte van 125 ha en 5,4 ha water. De buurten ten westen van de Zoetermeerlijn zijn de Roden en ten oosten van de Zoetermeerlijn de Hoven.
De Leyens heeft een oppervlakte van 172 ha en 19,5 ha water. De buurten ten zuiden van de Zoetermeerlijn zijn de Stroken, de Schouwen en de Zijden en ten noorden van de Zoetermeerlijn de Kaden, de Werven en de Reden.
Wat is er te doen in Buytenwegh/ De Leyens?
De betekenis van de straatnamen uit deze wijk kun je vinden op ons overzicht Straat in Beeld.
Voor nieuws uit de wijk zie: Wijknieuws Buytenwegh/ De Leyens
Hier vind je de agenda met alle activiteiten in Dorp: Agenda Buytenwegh/ De Leyens
Het belangrijkste Winkelcentrum in Buytenwegh is Winkelcentrum Buytenwegh aan het Kentgensplein, in De Leijens kun je winkelen in Winkelcentrum De Leyens aan de Broekwegzijde. Beide wijkwinkelcentra liggen aan een RandstadRail station. Het Woonhart, met veel verschillende woonwinkels, ligt ook in de Leyens, maar grenst aan het Stadshart. Het overzicht met alle winkels vind je hier: Winkelcentra Zoetermeer
In Buytenwegh/ De Leyens vind je twee grote parken: het Buytenpark en het Binnenpark. Het Buytenpark een Buytenwegh is een heuvelachtig park van 100 ha dat is aangelegd op een grote vuilstort, met daartegenaan sportcomplex SnowWorld met drie indoor skibanen, evenementencentrum Adventure Valley met klimmuur van 17 m hoog en outdoor hindernisbaan en de Algemene begraafplaats uit 1981, met het crematorium Meerbloemhof, gebouwd in 2006. Het Binnenpark is gelegen op de grens van de twee wijken en een park van 20 ha.
Aan de rand van De Leyens ligt de Zoetermeerse Plas, een zandwinning van 50 ha, in de volksmond vaak Noord-Aa genoemd. Langs de plas ligt een fiets/wandelpad wat veel gebruikt wordt voor recreatie.
 |
 |
| Woondekken in de rodenbuurt van de wijk Buytenwegh. Bron: Geheugen van Zoetermeer; HGOS | Waterpartij tussen de Penninghove (rechts) en de Staringhove in Buytenwegh. Bron: Fotograaf: Klein W.; Geheugen van Zoetermeer; HGOS |
Geschiedenis van de wijk
De namen van de wijk zijn al oud. 'Die Leyens' werd in 1544 al in oude documenten genoemd, 'Buytenwegh' in 1647. Het gebied ligt in de Zoetermeerse of Nieuwe Drooggemaakte Polder, die met vier molens tussen 1767 en 1771 werd drooggemalen. De wijken worden in het noorden begrensd door de dijk van de Meerpolder, de eerste droogmakerij in Rijnland. De wijk is ontstaan naar aanleiding van de wens om het dorp Zoetermeer om te vormen tot groeistad en werd aanvankelijk Noord-West genoemd. De bouw werd gestart in 1974 op basis van het Structuurplan uit 1968 en het bestemmingsplan uit 1974.
De benaming De Leyens verwijst naar ‘Leie’, een stuk land. In 1544 wordt het land tussen de Zwaardslootseweg, Leidsewallen en Meerpolderdijk in wat tegenwoordig Zoetermeer heet 'Die Leyens' genoemd. Het betekent zoiets als: de ongeregelde landjes. Tussen de Voorweg, de Leidsewallen en de Meerpolder lag sterk uitgeveend land, de veenplassen Buytenwegh en ’t Lange Land. Tussen 1767 en 1771 werd dit met behulp van vier molens drooggemalen. De molens sloegen het water uit op de Noord-Aasche Vliet, waarvandaan het via de Oude Rijn werd afgevoerd naar zee. Het gebied kreeg de naam Zoetermeerse of Nieuwe Drooggemaakte Polder.
De wijk is indertijd opgezet met 10% hoogbouw (tot acht lagen), 30% gestapelde laagbouw en 60% laagbouw. Op de peildatum 1 januari 2009 stonden in Buytenwegh 63% huurwoningen en 36% koopwoningen en in De Leyens 36% huurwoningen en 64% koopwoningen.
Wie Buytenwegh binnenrijdt over de Muzieklaan wordt over de gehele lengte naar de juiste genummerde afslag verwezen. Bij elke afslag staat een genummerde kubus, per deel van de wijk in een andere kleur. Dit is een kunstwerk van Johan Goedthart uit 1979 en heeft naast een decoratieve waarde dus ook een praktische waarde.
In De Leyens is een opvallend gebouw het voormalig stoomgemaal De Nieuwe Polder uit 1877, het vakgemaal wordt nog steeds gebruikt om het waterpeil in de wijk te controleren. Aan de Broekwegzijde 193 staat het gemeentelijke monument Ora et Labora. De langhuisboerderij werd in 1913 gebouwd in opdracht van de eigenaar van deze grond: Jacob Scheer. In het begin was de woning gesplitst in twee arbeiders woningen, maar deze zijn later samengevoegd. De beide voordeuren bevonden zich in de zijgevel. Op de fraai symmetrische voorgevel staat te lezen: Ora et Labora (Bid en Werk).
 |
 |
| Antoon Coolenhove: energiewoningen ( "zonnewoningen" ) met zonnepanelen op de daken. Bron: Fotograaf: Klein, W.; Geheugen van Zoetermeer; HGOS | Winkels in het winkelcentrum Buytenwegh. Uiterst rechts is de apotheek te zien. Bron: Fotograaf: Es, J.C. (Jan) van; Geheugen van Zoetermeer: HGOS |
Dekwoningen in Buytenwegh
Eén van de meest opvallende bouwvormen in de wijk Buytenwegh is de zogenaamde dekwoning. Omdat er nogal wat protesten ontstonden tegen de hoogbouw in Zoetermeer bedacht architect Jan Sterrenberg een nieuwbouwplan met dekwoningen. Het werd een experiment waarbij een groot aantal betaalbare woningen gebouwd werden in ondermeer Buytenwegh. Het idee was om de bestaande grond zo in te zetten dat de nieuwe woonbuurt niet als massaal werd ervaren, maar dat er toch een grote hoeveelheid huizen bij konden komen.
Op het dek konden kinderen veilig spelen, maar ook konden de dekken worden gebruikt om buiten te kunnen zitten, af te spreken met vriendjes en vriendinnetjes, of de ouders konden met een stoel op het dek rustig genieten van een kop koffie. De dekken waren vaak voorzien van straatmeubilair en plantenbakken.
Onder de woningen werden de parkeerkelders gebouwd, waar alle bewoners én de visite hun auto kwijt konden. De parkeerkelders liggen ongeveer 80 centimeter onder het maaiveld waardoor ze een beetje verstopt liggen. Maar juist door deze ligging zorgde dit in de loop der jaren ook voor overlast waaronder vandalisme. Om die reden heeft er een grote renovatie van de openbare ruimte plaatsgevonden in 2010.
De ingrepen bestonden onder meer uit het versterken van de eigen identiteit per woondek door een nieuwe inrichting, het verbeteren van de relatie tussen wonen en de openbare ruimte door aanpak van de erfscheidingen, het creëren van herkenbare hoofdentrees per dek en het aanbrengen van duidelijke oriëntatiepunten. De renovatie werd uitgevoerd door A3 Architecten en nam in totaal 2 jaar in beslag.
In de Buytenwegh is ook het gebouw van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst, voormalig gebouw van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap te vinden.
Je vindt alle Wijk in Beeld afleveringen hier: Wijk in beeld
