Zoetermeer kent unieke architectuur waar de meeste mensen onwetend langslopen. In de serie ‘Het gebouw van de maand’ laat ArchitectuurPunt Zoetermeer verschillende bijzondere gebouwen zien. Deze maand: Korenmolen de Hoop.
In 2018 werd het ‘witte gevaarte’ door de bewoners gekozen tot het mooiste monument van Zoetermeer: korenmolen De Hoop aan de Eerste Stationsstraat. Korenmolen De Hoop is een stenen stellingmolen uit 1897, maar zijn geschiedenis gaat veel verder terug. Net buiten het dorp, aan de Kapellelaan (later de Molenweg, nu de Stationsstraat), stond in de vijftiende eeuw al een korenmolen, waar de bakkers en de inwoners hun graan konden laten malen.
Eeuwenlang waren de korenmolens een uiterst belangrijke factor in het economische leven en voorzagen zij met hun meel voor het brood in de eerste levensbehoeften van de bevolking. Het beroep molenaar stond dan ook in hoog aanzien.
De tweede helft van de negentiende eeuw luidde echter voor veel korenmolens de teloorgang in. Dat had vooral te maken met de opkomst van de grootschalige en efficiënt werkende stoommeelfabrieken en de concurrentie van goedkoop buitenlands tarwemeel die vanaf 1850 de Nederlandse markt overspoelde.
Maar de Zoetermeerse molen hield stand. Dat was mede te danken aan Huibert Blonk die de molen in 1878 kocht van Gerrit Buijs. Terzijde: Gerrit was degene die de molen de naam De Hoop gaf. Huibert gaf een belangrijke aanzet tot modernisering van het molenbedrijf door de aanschaf van een locomobiel, een stoommachine op wielen die de molen bij weinig wind kon laten draaien. Ook schafte hij een door stoom aangedreven dorsmachine aan.
 |
 |
| De voorganger van Molen De Hoop |
Vernieuwing van de molen
Bastiaan Hoogenboezem die de molen in 1893 kocht, ging samen met zijn zoon Cornelis voort op het door Blonk ingeslagen vernieuwingspad. Hij bouwde schuren en stallen bij op het molenerf en breidde het molenaarshuis uit. Maar vooral: er verrees een compleet nieuwe molen, de huidige korenmolen De Hoop. De reden was dat een felle brand in januari 1897 de oude met riet gedekte molen uit de achttiende eeuw volledig in de as had gelegd. Bastiaan maakte van het molenbedrijf een bloeiende graanhandel. Hij was in feite meer een graanhandelaar, die ook koren maalde. Zo deed hij zaken met minstens vijf graanhandels in Nederland en in zijn pakhuis lagen vele soorten graan opgeslagen.
In 1929 kwam de molen weer terug bij de familie Blonk, toen Hubertus Blonk hem van Cornelis Hogenboezem kocht. De eerste jaren draaide de molen nog wel, maar vanaf 1936 niet meer. Het malen van graan gebeurde met behulp van een motor en het accent van het bedrijf lag op de handel in veevoeders en granen. Het gevolg was dat de molen niet meer goed werd onderhouden en in verval raakte.
Stichting Molen De Hoop
Zorgelijke jaren volgden, waarin weinig aandacht voor de molen was. Eindelijk, in 1956 vroeg een raadslid naar de molen, die zoals hij zei ‘levensmoede nog overeind staat’. Wat te doen met de molen? De besluitvorming ging uiterst traag en graanhandelaar Blonk wilde zijn bedrijf niet zomaar kwijt. Na verwerving van het molencomplex door een bouw- en aannemingsbedrijf uit Nootdorp kwam een grondruil tot stand met de gemeente die de molen kocht en hem in 1984 overdroeg aan Stichting Molen De Hoop. Een grootscheepse restauratie volgde en het is de Stichting gelukt om vanaf die tijd de molen weer te laten draaien en te exploiteren.
Klaar is een molen nooit. Om de zoveel jaar is er, naast het jaarlijkse onderhoud, ook groot onderhoud nodig dat in de regel veel geld kost. Geld dat met veel inzet en moeite van bestuur en vrijwilligers bij elkaar gesprokkeld moet worden. Op dit moment loopt er een actie voor de vervanging van de molenwieken, waar een bedrag van maar liefst € 124.000 mee gemoeid is. Om het geld bij elkaar te krijgen verkoopt de molen speciale molenwiekencertificaten.
Voor dit verhaal is gebruik gemaakt van het boek ‘Malen op de wind. Korenmolen De Hoop in Zoetermeer 125 jaar’ van Ronald Grootveld en Ton Vermeulen, 2022.
Tekst: Botine Koopmans
Afbeeldingen:
Korenmolen De Hoop aan de Eerste Stationsstraat. Foto: Dick Valentijn
Zicht op de stelling. Foto: Dick Valentijn
De achttiende-eeuwse voorganger van korenmolen De Hoop. Deze molen was een grondzeiler; dat betekent dat de wieken bijna tot de grond komen. Foto: collectie Historisch Genootschap Oud Soetermeer, rond 1895
De molenaar klimt in een wiek. Foto: A.M. de Bruijn, collectie Historisch Genootschap Oud Soetermeer, 1987-1990
Het molenaarshuis met opslagruimte aan de voet van de molen in 1978. Het werd rond 1985 gesloopt. Foto: Kees van den Burg, collectie Historisch Genootschap Oud Soetermeer
Het gebouw van de maand is gekozen door ArchitectuurPunt Zoetermeer. Kijk voor meer informatie over architectuur in Zoetermeer en de architectuuragenda op ArchitectuurPuntZoetermeer.nl of op Facebook.
