De Zoetermeerse gymnastiekvereniging Pro Patria is in 1931 landskampioen geworden van de ‘vergeten’ sport Slingerbal. Deze Nederlandse sport werd geïntroduceerd in 1899 en won snel aan populariteit om vervolgens eind jaren dertig, begin jaren veertig, weer te verdwijnen.
Nadat Nederlandse sporters in 1898 tijdens een feest van de Duitse turnbond kennis hadden gemaakt met een aantal balsporten die in Nederland onbekend waren werden er een jaar later drie nieuwe balsporten in Nederland geïntroduceerd. Dat waren raffball (een voorloper van het huidige handbal), vuistbal en slingerbal. Slingerbal werd tot eind jaren twintig door gymnastiekverenigingen lokaal beoefend, waaronder ook het Zoetermeerse Pro Patria. In 1930 werd er voor het eerst een landelijke competitie georganiseerd.
Slingerbal is een sport die gespeeld wordt op een speelveld van 150 bij 50 meter. Hierbij proberen twee teams van vijf personen met een 1,75 kilo zware bal, voorzien van een lus, het doel van de tegenstander te raken. De teams staan tegenover elkaar en werpen de bal om de beurt naar elkaar toe. Bij een worp wordt de bal eerst in een verticale slingerende beweging gebracht, om daarna geleidelijk over te gaan in een horizontale beweging. Hierbij mag zowel voor- als achteruit bewogen worden. De tegenstander moet vervolgens de afstand van de worp zoveel mogelijk beperken door bijvoorbeeld de bal te vangen. Wanneer de bal het doel van de tegenstander, twee verticale palen, bereikt en daarna ook de grond raakt is er een punt gescoord.
Een risicovolle sport
Het beoefenen van deze sport bracht ook een aantal risico’s met zich mee. Zo liep de tegenstander die de bal ving het risico dat, als de bal met gespreide vingers werd gevangen, de lus om een van de vingers terecht kwam en de vinger daarbij kon breken. Ook de klap van de bal op het lichaam kon leiden tot lichamelijk letsel. Om de risico’s in te perken werd er een manier ontwikkeld om de bal zo veilig mogelijk te kunnen vangen. De sport werd bovendien om deze reden ook alleen door mannen beoefend. En tot slot gebeurde het ook wel eens dat de 1,75 kilo zware bal per ongeluk het publiek in werd geslingerd met alle gevolgen van dien. Dit leidde zelfs tot een dodelijk ongeluk toen in 1924 een toeschouwer bij een wedstrijd in Muntendam een slingerbal tegen zijn slaap aan kreeg.
De kampioenswedstrijd
Op 31 mei 1931 werd er voor de tweede keer in een finale gestreden om het landskampioenschap Slingerbal. De finale werd gespeeld in Gouda en Pro Patria nam het in deze wedstrijd op tegen Excelsior uit Gouda. Aanvankelijk won Excelsior terrein op Pro Patria maar ze slaagden er niet in om een punt te scoren en vlak voor rust wist de ploeg van Pro Patria ze weer terug te dringen. Na de rust was het aan Pro Patria om langzaam maar zeker vooruit te gaan op het veld. Een aantal worpen gingen naast het doel van Excelsior. Ongeveer 3 minuten voor tijd wist Bert Mulder uiteindelijk met een mooie worp, onder het gejuich van de aanwezige supporters, het winnende punt te scoren en sleepte daarmee voor Pro Patria het landskampioenschap binnen.
Uiteindelijk verdween Slingerbal eind jaren veertig langzaam van de sportagenda. Deels door het grote risico op letsel voor spelers en publiek. Maar vooral omdat andere balsporten zoals handbal die in de jaren twintig en dertig waren opgekomen.
Tekst: Sacha van Vlaardingen en Marga Scheffer
Bronnen:
Slingerbal - Wikipedia
Het turnblad, 04-06-1931
Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad, 20-05-1924
Foto 1: Afbeelding ter illustratie bij artikel over slingerbal in De revue der sporten, jaargang 15, 1921/1922, nr 51, 23-08-1922
Foto 2: Het kampioensteam van Pro Patria in 1931 met links vooraan (knielend) Bert Mulder, Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer
