In een driedelige reeks kijken we naar de geschiedenis van drie historische straten in Zoetermeer. Over de oorsprong van de straten en een aantal bijzondere bouwwerken die in deze straten staan of hebben gestaan. Dit deel gaat over de Stationsstraat.
 |
 |
| De Stationsstraat nu | ... en 75 jaar geleden |
De geschiedenis van deze straat gaat terug tot in de middeleeuwen. De straat is van oorsprong een kerkepad geweest dat liep van Zegwaart tot aan de Berkelseweg en daar overging in de Katwijkerlaan. Toen heette het de Kapellelaan, genoemd naar een kapel die op het kruispunt van de huidige Stationsstraat met de Dorpsstraat heeft gestaan. Hoewel Zegwaart tot de parochie Zoetermeer behoorde had het een eigen kapel. Deze kapel was toegewijd aan Onze Lieve Vrouwe. In september werd de ‘Geboorte van de Moeder Gods’ gevierd en naar aanleiding daarvan werd in september de Zegwaartse kermis georganiseerd. Het is in 1610 afgebroken.
Na de bouw van een korenmolen werd de naam veranderd in Molenweg. Deze naam komt in ieder geval vanaf 1502 voor. Zoetermeer en Zegwaart hadden al in de veertiende eeuw een eigen molen. Dit was een standerdmolen waarvan je de hele romp kan draaien om de wieken in de wind te zetten. In 1553 waaide deze molen om en bleef het enkele jaren buiten gebruik. Later werd de molen aan de Molenweg vervangen door een bovenkruier waarvan de romp vast staat en alleen de kap gedraaid hoeft te worden. Nadat deze in de vroege ochtend van 16 januari 1897 door brand was verwoest werd de huidige molen, ook een bovenkruier, gebouwd.
Na de aanleg van de Molenstraat in 1929 werd de Molenweg omgedoopt in de Stationsstraat, naar het treinstation waar de straat naartoe leidt. Op 25 april 1870 reed de eerste trein over de destijds gloednieuwe spoorlijn Gouda – Den Haag. Deze trein kwam ook langs het treinstation Zoetermeer-Zegwaart, ontworpen door architect Aaldert Willem van Erkel. Het treinstation werd niet alleen gebruikt voor personenvervoer maar ook voor goederenvervoer. Op 4 februari 1905 is het eerste stationsgebouw door brand verwoest en in 1907 kon de nieuwbouw in gebruik worden genomen. Van die nieuwbouw is de woning van de stationschef tot op de dag van vandaag bewaard gebleven.
Tot aan de eeuwwisseling was de bebouwing langs de straat beperkt tot een aantal boerderijen. Hier kwam verandering in aan het begin van de twintigste eeuw. Toen kwamen er, onder meer naar aanleiding van de oprichting van Nutricia, arbeiderswoningen. En in de jaren twintig werd de straat ontdekt door de meer gefortuneerden in de gemeente. Net na het spoor, in de huidige Tweede Stationsstraat, staan nog een aantal villa’s uit de jaren dertig (nr. 222, 229, 230/232 en 239). In de jaren twintig verrees ook de watertoren in de straat. Het werd in 1927 gebouwd als een bufferopslag voor de gemeenten Zoetermeer, Zegwaart, Benthuizen, Moerkapelle, Nootdorp, Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk, Bergschenhoek, Pijnacker en Zevenhuizen.
In 1987 begon de bouw van de nieuwe woonwijk Rokkeveen. Het deel van de Stationsstraat vanaf het spoor tot aan de Berkelseweg en de Katwijkerlaan werd bij de aanleg van Rokkeveen onderbroken. Hierdoor ging bijna de naam Stationsstraat verloren. Hiervoor werd een oplossing gevonden door de straat om te dopen in de Eerste, Tweede, Derde en Vierde Stationsstraat.
Tekst: Sacha van Vlaardingen
Foto 1: De korenmolen De Hoop van molenaar Hoogenboezem aan de Molenweg (later Stationsstraat), afgebrand in 1897. Foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer.
Foto 2: Station Zoetermeer-Zegwaart. 2e van links: Veldhuijzen en 4e van rechts: stationchef van der Wolk. Foto: Stadsarchief Gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer.
Bronnen:
Titel: Zoetermeer, een Hollands tweelingdorp; auteur: P.G. Hoefnagel; uitgave: Europese Bibliotheek – Zaltbommel, 1980
Titel: De geschiedenis op straat, Een ontdekkingstocht langs de Zoetermeerse cultuurhistorie; samenstelling: Remko Bordewijk, Fia Brandhorst, Corrie de Graaf, Ronald Grootveld, Gertjan Moers, Marco Mosselman, Agnes van Rheenen, Ellen Smits-van der Heijden, Bouke Tuinstra, Ton Vermeulen, Petra Vijverberg en Henk Windmeijer; uitgave: Historisch Genootschap Oud Soetermeer, Zoetermeer 2001
Titel: Historische Straten in Zoetermeer, Stationsstraat, Molenstraat, Vondelstraat; samenstelling: Ronald Grootveld en Botine Koopmans; uitgave: Afdeling Kunst en Cultuur, gemeente Zoetermeer, Historisch Genootschap Oud Soetermeer, Zoetermeer, 1995
Titel: De Gave Stad, Cultuurhistorische Verkenningen van de wijken in Zoetermeer, Zoetermeer als staalkaart van naoorlogse stedenbouw en architectuur, Stadscentrum; analyse en teksten: Marcel van Winsen en Cees Boekraad / Architecture Research Institute, Van Leeuwenhoeksingel 69, 2611 AE Delft, redactie: Botine Koopmans; uitgave: Afdeling Milieu, Bouwen en Wonen, gemeente Zoetermeer, Zoetermeer, 2002
